با افزایش تعداد کاربران و تولید محتوا، مسئله کپی رایت یوتیوب به یکی از چالش‌های اصلی تبدیل شده است. کپی رایت در یوتیوب به مجموعه قوانینی اطلاق می‌شود که برای حفاظت از حقوق مالکیت فکری تولیدکنندگان محتوا وضع شده‌اند. این قوانین به کاربران اجازه می‌دهند تا از محتوای خود محافظت کنند و از استفاده غیرمجاز آن جلوگیری کنند. در این مقاله، به بررسی جزئیات قوانین کپی رایت در یوتیوب، نحوه اعمال آن‌ها، راهکارهای جلوگیری از نقض کپی رایت و حل مشکل کپی رایت در یوتیوب خواهیم پرداخت.
در یوتیوب، انواع مختلفی از کپی‌رایت وجود دارد که می‌تواند برای محتوای ویدیویی شما اعمال شود. این انواع مختلف معمولاً به نحوه استفاده از محتوای دیگران و نوع مالکیت آن محتوا بستگی دارند. در اینجا انواع اصلی کپی‌رایت یوتیوب را بررسی می‌کنیم:
1. کپی‌رایت کامل (Full Copyright)
این نوع کپی‌رایت معمولاً برای محتوای اصلی ایجاد شده توسط شخصی دیگر، مانند فیلم‌ها، موسیقی‌ها، تصاویر و هر نوع محتوای قابل کپی‌برداری اعمال می‌شود.
صاحب حقوق این محتوا می‌تواند تمام حقوق آن را برای استفاده در پلتفرم‌ها و رسانه‌های مختلف حفظ کند.
اگر شما از محتوای دارای کپی‌رایت کامل استفاده کنید، بدون مجوز ممکن است با اخطار کپی‌رایت مواجه شوید.
2. سیستم Content ID یوتیوب
Content ID یک سیستم خودکار است که یوتیوب برای شناسایی محتوای دارای کپی‌رایت استفاده می‌کند. این سیستم به یوتیوب اجازه می‌دهد که محتوای آپلود شده را با پایگاه داده‌ای از محتوای دارای کپی‌رایت تطبیق دهد.
وقتی یک ویدیو را آپلود می‌کنید، این سیستم آن را با محتوای دیگر که در بانک داده موجود است، مقایسه می‌کند. اگر محتوای شما مشابه یا دقیقاً مانند محتوای دارای کپی‌رایت باشد، یکی از اقدامات زیر ممکن است انجام شود:
حذف ویدیو: محتوای شما به طور کامل حذف می‌شود.
مسدود شدن تبلیغات: صاحب کپی‌رایت می‌تواند اجازه دهد که درآمد حاصل از ویدیو به حساب خودشان واریز شود.
محدودیت در نمایش: ممکن است ویدیو شما تنها در برخی کشورها یا مناطق خاص قابل مشاهده باشد.
3. کپی‌رایت با استفاده از "Fair Use" یا "استفاده منصفانه"
استفاده منصفانه یکی از مفاهیم حقوقی است که به شما اجازه می‌دهد تا بدون اجازه از صاحب کپی‌رایت، محتوای خاصی را در شرایط خاص استفاده کنید.
این نوع استفاده معمولاً در مواردی مانند نقد و بررسی، آموزش، اخبار، یا پارودی قابل اعمال است.
با این حال، استفاده منصفانه نیاز به دفاع قانونی دارد، بنابراین اگر شما از این اصل استفاده می‌کنید، باید دلیل منطقی داشته باشید که محتوای شما نقض کپی‌رایت نیست.
4. Creative Commons
ویدیوهایی که تحت مجوز Creative Commons منتشر شده‌اند، به شما این امکان را می‌دهند که از آن‌ها استفاده کنید. Creative Commons نوعی مجوز است که به دیگران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به پرداخت هزینه، از محتوای آن‌ها استفاده کنند، البته معمولاً به شرط حفظ اعتبار.
اگر ویدیویی تحت Creative Commons قرار دارد، شما می‌توانید آن را دانلود کرده و در ویدیوهای خود استفاده کنید، اما باید نام صاحب اثر را به درستی ذکر کنید.
5. کپی‌رایت از طریق شکایت رسمی
در صورتی که صاحب حقوق اثری متوجه شود که محتوای او بدون اجازه استفاده شده است، می‌تواند از طریق شکایت رسمی در سیستم DMCA (Digital Millennium Copyright Act) به یوتیوب درخواست حذف محتوای نقض‌شده را بدهد.
در این نوع کپی‌رایت، صاحب اثر از طریق شکایت قانونی، درخواست می‌کند که محتوای نقض‌کننده کپی‌رایت حذف شود. یوتیوب پس از دریافت شکایت، محتوای شما را حذف کرده و ممکن است اخطار کپی‌رایت صادر کند.
6. کپی‌رایت ناشی از شراکت یا اجازه‌نامه
در برخی موارد، ممکن است شما مجوز یا توافق‌نامه خاصی برای استفاده از محتوای دیگران داشته باشید (مثل همکاری با شرکت‌ها یا ایجاد محتوا تحت قرارداد).
اگر شما از محتوای دیگری استفاده می‌کنید و مجوز قانونی برای آن دارید، باید این مجوز را به یوتیوب اطلاع دهید تا کپی‌رایت معتبر نباشد و محتوای شما حذف نشود.
7. کپی‌رایت به دلیل استفاده غیرمجاز از تصاویر و فیلم‌ها
استفاده از تصاویر، فیلم‌ها، یا محتوای تصویری دیگران بدون اجازه یا مجوز، حتی اگر بخشی از ویدیوهای شما باشد، نقض کپی‌رایت محسوب می‌شود.
این موارد به‌طور خاص برای تصاویری که از وب‌سایت‌ها یا منابع خارجی برداشته شده‌اند، بسیار شایع است.
8. محتوای "پریمیوم"
محتواهایی که به‌طور ویژه برای پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب یا سایر سرویس‌های استریم منتشر شده‌اند، ممکن است تحت کپی‌رایت خاصی قرار داشته باشند.
به عنوان مثال، ویدیوهایی که حقوق پخش انحصاری دارند یا از قراردادهای خاص برای پخش استفاده می‌کنند، معمولاً دارای کپی‌رایت بسیار قوی هستند.
قوانین کپی رایت یوتیوب چیست؟ چگونه در یوتیوب اخطار کپی رایت دریافت نکنیم؟
حقوق مالکیت معنوی
تمامی محتواهای تولید شده، چه ویدئو، صدا یا تصویر، دارای مالک مشخصی هستند و کپی‌برداری بدون مجوز از آن‌ها غیرقانونی است.
استفاده از محتوای دیگران
استفاده از آثار دیگران (موسیقی، فیلم، تصاویر و...) بدون مجوز صاحب اثر، نقض کپی‌رایت محسوب می‌شود.
Fair Use (استفاده منصفانه)
در برخی موارد خاص، استفاده محدود از آثار دیگران برای اهدافی مانند نقد، آموزش یا پارودی مجاز است.
DMCA
قانونی در ایالات متحده که به صاحبان آثار اجازه می‌دهد در صورت مشاهده نقض کپی‌رایت، شکایت کنند.
Content ID
سیستمی در یوتیوب که به صورت خودکار ویدیوهای آپلود شده را با بانک اطلاعاتی آثار دارای کپی‌رایت مقایسه می‌کند.
مجوز Creative Commons
مجوزی که به کاربران اجازه می‌دهد تحت شرایط خاصی از آثار دیگران استفاده کنند.
حقوق مولف (کپی‌رایت) به مجموعه‌ای از قوانین اطلاق می‌شود که به پدیدآورندگان آثار هنری، ادبی و علمی حق انحصاری بر آفریده‌های خود اعطا می‌کند. این حقوق شامل فیلم‌ها، موسیقی، تصاویر، نرم‌افزارها و هر نوع اثر قابل تکثیر می‌شود. در بستر یوتیوب، رعایت حقوق مؤلف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هرگونه محتوایی که بدون کسب مجوز از صاحب اثر در یوتیوب بارگذاری شود، مشمول ادعای نقض حقوق مولف می‌شود. این امر کپی رایت یوتیوب شامل موارد زیر می‌شود:
آثار تصویری: فیلم‌ها، کلیپ‌ها، انیمیشن‌ها و هرگونه محتوای ویدئویی که بدون اجازه صاحب اثر منتشر شود.
آثار صوتی: موسیقی، پادکست، کتاب‌های صوتی و هرگونه محتوای صوتی که بدون مجوز استفاده شود.
آثار مکتوب: متون، مقالات، کتاب‌ها و هرگونه محتوای نوشتاری که بدون اجازه نویسنده کپی شود.
آثار بصری: تصاویر، گرافیک‌ها، طرح‌ها و هرگونه اثر هنری که بدون اجازه صاحب اثر استفاده شود.
سایر آثار: نرم‌افزارها، بازی‌های رایانه‌ای و هرگونه محتوای دیجیتال دیگر که حقوق مؤلف بر آن اعمال می‌شود.
ویدئویی که حاوی محتوای دارای حقوق مولف باشد، از سوی یوتیوب حذف می‌شود. در صورت تکرار تخلف، دسترسی به کل کانال کاربر محدود خواهد شد.
برای جلوگیری از نقض قوانین کپی‌رایت در یوتیوب، همیشه باید مطمئن شوید که محتوای شما یا متعلق به خود شما است یا شما مجوز استفاده از آن را دارید. همچنین می‌توانید از موسیقی‌ها و تصاویر مجاز یا دارای مجوز Creative Commons استفاده کنید که اجازه استفاده قانونی از آن‌ها را به شما می‌دهد:
حذف ویدیوها: در صورتی که صاحب حقوق شکایتی از شما انجام دهد، یوتیوب ممکن است ویدیوهای شما را حذف کند.
اعتراض و مسدود شدن حساب: در صورت دریافت سه شکایت کپی‌رایت، حساب کاربری شما به طور دائمی مسدود می‌شود.
ممنوعیت از کسب درآمد: اگر محتوای شما دارای کپی‌رایت باشد و درآمدزایی از آن انجام داده باشید، درآمد حاصل به صاحب حقوق تعلق می‌گیرد.
جریمه‌های قانونی: نقض کپی‌رایت ممکن است به شکایت‌های قانونی از طرف صاحب حقوق منجر شود که ممکن است جریمه‌های سنگینی داشته باشد.
سیستم‌های مدیریت حقوق مولف در یوتیوب
پلتفرم یوتیوب به منظور حفاظت از حقوق مالکیت معنوی پدیدآوران و صاحبان آثار، از مکانیزم‌های مختلفی برای شناسایی و مدیریت محتواهای دارای حقوق مولف بهره می‌برد. این سیستم‌ها به شرح زیر هستند:
1.سیستم شناسایی محتوا (Content ID)
این سیستم پیشرفته، با بهره‌گیری از الگوریتم‌های پیچیده، قادر به شناسایی خودکار بخش‌هایی از ویدئوهای بارگذاری شده است که مشابه آثار ثبت‌شده در پایگاه داده این سیستم هستند. صاحبان حقوق می‌توانند با ثبت آثار خود در این پایگاه داده، بر روی محتوای منتشرشده در یوتیوب نظارت داشته باشند و در صورت تشخیص هرگونه نقض حقوق، اقدامات لازم را اتخاذ نمایند. این اقدامات شامل حذف بخش متخلف، مسدودسازی ویدئو یا کسب درآمد از تبلیغات نمایش داده شده بر روی آن می‌شود.
2.سیستم رسیدگی به ادعاهای نقض حقوق مولف
در صورتی که شخصی معتقد باشد حقوق مالکیت معنوی وی در یوتیوب نقض شده است، می‌تواند با ارائه مدارک لازم، ادعای خود را به یوتیوب اعلام نماید. یوتیوب پس از بررسی ادعا، تصمیم نهایی خود را مبنی بر تایید یا رد آن اعلام می‌کند. در صورت تایید ادعا، ویدئوی متخلف حذف و کانال کاربر متخلف نیز مسدود می‌شود.
3.سیستم تجدیدنظرخواهی
در صورتی که کاربری با تصمیم یوتیوب مبنی بر حذف ویدئو یا مسدودسازی کانال خود موافق نباشد، می‌تواند درخواست تجدیدنظر بدهد. یوتیوب پس از بررسی مجدد درخواست، تصمیم نهایی خود را اعلام می‌کند.
قوانین و مقررات مربوط به حقوق کپی رایت یوتیوب به طور مداوم در حال تغییر و به‌روزرسانی است. بنابراین برای کسب اطلاعات دقیق و به‌روز، توصیه می‌شود به منابع رسمی یوتیوب مراجعه نمایید. رعایت حقوق مولف در یوتیوب، امری ضروری و الزامی است. عدم رعایت این حقوق می‌تواند عواقب جدی از جمله حذف ویدئو، مسدودسازی کانال و حتی پیگرد قانونی را به دنبال داشته باشد.
کپی رایت نگرفتن محتوا در یوتیوب
پدیدآورندگان محتوا می‌توانند از آثار هنری و صوتی تحت مجوز اشتراک‌گذاری خلاق بهره‌مند شوند. این مجوزها به هنرمندان اجازه می‌دهند آثار خود را با شرایط مشخصی چون ذکر نام پدیدآورنده اصلی، استفاده غیرتجاری یا حتی ایجاد آثار مشتق‌شده در اختیار عموم قرار دهند. پلتفرم‌هایی نظیر SoundCloud، Bandcamp و آرشیو موسیقی آزاد، طیف گسترده‌ای از آثار صوتی را با این مجوزها ارائه می‌دهند.
علاوه بر این، استفاده محدود از بخش‌هایی از آثار دیگران با رعایت کامل حقوق مالکیت معنوی مجاز است. با این حال، در چنین مواردی، پرداخت حق استفاده به مالک اصلی اثر الزامی است. این رویکرد، که به آن استفاده عادلانه اطلاق می‌شود، اغلب در قالب واکنش‌ها و نقدهای کوتاه نسبت به آثار دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چگونه خطای کپی رایت یوتیوب را رفع کنیم؟ (حل مشکل کپی رایت در یوتیوب)
اگر در یوتیوب خطای کپی‌رایت دریافت کرده‌اید و می‌خواهید آن را رفع کنید، چند روش مختلف برای حل مشکل وجود دارد که بسته به نوع اخطار، می‌توانید اقدام کنید. در اینجا چند راهکار برای رفع خطای کپی‌رایت یوتیوب آورده شده است:
1. بررسی اخطار کپی‌رایت و دلیل آن
اولین قدم این است که بررسی کنید اخطاری که دریافت کرده‌اید دقیقاً چه دلیل و محتوای خاصی دارد. یوتیوب به شما اطلاع می‌دهد که کدام بخش از ویدیو شما به کپی‌رایت تعلق دارد و یا چرا محتوا حذف شده است.
ممکن است محتوای شما توسط سیستم Content ID شناسایی شده باشد که نشان می‌دهد محتوای شما مشابه محتوای دارای کپی‌رایت است.
اگر محتوای شما به‌طور کامل از پلتفرم حذف شده باشد، ممکن است یک شکایت کپی‌رایت از طرف صاحب حقوق دریافت کرده باشید.
2. درخواست بررسی مجدد (Dispute)
اگر شما معتقدید که اخطار کپی‌رایت اشتباه است یا محتوای شما تحت «استفاده منصفانه» قرار می‌گیرد، می‌توانید درخواست بررسی مجدد (Dispute) بدهید. برای این کار باید مراحل زیر را دنبال کنید:
وارد حساب کاربری یوتیوب خود شوید.
به YouTube Studio بروید.
در منوی سمت چپ، روی Content کلیک کنید.
ویدیوهایی که برای آن‌ها اخطار کپی‌رایت دریافت کرده‌اید را پیدا کنید و روی See details کلیک کنید.
در این صفحه، گزینه "File a Dispute" را پیدا کنید.
دلایل خود را برای اعتراض وارد کنید. اگر استفاده شما تحت شرایط «استفاده منصفانه» است، باید توضیح دهید که چرا محتوای شما کپی‌رایت را نقض نمی‌کند.
یوتیوب درخواست شما را بررسی کرده و در صورتی که مشکلی در مورد کپی‌رایت وجود نداشته باشد، اخطار را رفع خواهد کرد. اگر صاحب حقوق با شما موافق نباشد، ممکن است این درخواست رد شود.
3. تماس با صاحب حقوق و درخواست مجوز
اگر محتوای شما نقض کپی‌رایت واقعی باشد (مثلاً موسیقی، فیلم، یا تصاویر دیگران را استفاده کرده‌اید)، بهتر است با صاحب حقوق آن محتوا تماس بگیرید و از آن‌ها مجوز بگیرید.
اگر صاحب حقوق به شما اجازه استفاده از محتوای خود را بدهد، می‌توانید به یوتیوب اطلاع دهید که مجوز را دریافت کرده‌اید. در این صورت، مشکل رفع خواهد شد.
4. حذف محتوای مشکل‌ساز
اگر شما مطمئن هستید که محتوای شما کپی‌رایت را نقض کرده و از هیچ منبع مجازی مجوز استفاده نداشته‌اید، بهتر است محتوای مشکل‌ساز را حذف کنید تا از جریمه‌های بیشتر جلوگیری کنید.
پس از حذف محتوا، می‌توانید ویدیوی جدیدی آپلود کنید که هیچ مشکل کپی‌رایتی نداشته باشد.
5. استفاده از سیستم "Content ID" یوتیوب برای اصلاحات
اگر محتوای شما با یک فایل دارای کپی‌رایت تطبیق داده شده است و صاحب حقوق تصمیم گرفته که محتوا را مسدود یا درآمدزایی از آن را بگیرد، شما می‌توانید از سیستم Content ID یوتیوب برای اصلاح آن استفاده کنید.
یوتیوب به شما این امکان را می‌دهد که به صاحبان حقوق اعلام کنید که شما مجوز دارید یا حقوق خاصی برای استفاده از آن محتوا دارید. در این صورت، می‌توانید مجدداً درخواست بررسی یا تغییر وضعیت ویدیو را بدهید.
6. پاسخ به اخطار کپی‌رایت
در صورتی که شما هیچ‌گونه تغییر در محتوا یا توافق با صاحب حقوق نداشته‌اید، یوتیوب به شما اجازه می‌دهد که پاسخ بدهید و به شرایط کپی‌رایت واکنش نشان دهید. اگر شما از اشتباه خود آگاه شده‌اید و اصلاحات لازم را انجام داده‌اید، می‌توانید برای رفع اخطار کپی‌رایت اقدام کنید.
کجا می‌توان ویدئوهای فاقد حق نشر را برای استفاده در یوتیوب پیدا کرد؟
پلتفرم یوتیوب امکان بهره‌گیری قانونی از ویدئوهای بدون حق نشر را برای کاربران فراهم کرده است. برای دستیابی به این نوع محتوا، می‌توان از منابع زیر استفاده کرد:
بخش اشتراک‌گذاری خلاق (Creative Commons) در یوتیوب: این بخش به کاربران اجازه می‌دهد تا ویدئوهایی با مجوز استفاده آزاد را جستجو و مورد استفاده قرار دهند.
طیف گسترده‌ای از تصاویر، ویدئوها و سایر محتواهای فاقد حق نشر را به صورت رایگان در اختیار عموم قرار می‌دهند.
تولید محتوای اورجینال: ایجاد محتوای تصویری منحصر به فرد توسط خود کاربر، بهترین راهکار برای اطمینان از عدم وجود هرگونه مشکل مرتبط با حق نشر است.
پیش از استفاده از هرگونه محتوای تصویری، حتما شرایط استفاده و قوانین پلتفرم یوتیوب را به دقت مطالعه کنید تا از رعایت کامل مقررات قانونی اطمینان حاصل شود.
چگونه متوجه شویم ویدیو در یوتیوب با مشکل کپی‌برداری روبرو است؟
برای تشخیص اینکه آیا ویدیوی شما در پلتفرم یوتیوب با مسئله کپی‌برداری مواجه شده است یا خیر، می‌توانید از روش‌های زیر بهره ببرید:
سامانه شناسایی محتوا: چنانچه شما مالک یک کانال یا دارای حق مالکیت بر محتوای خاصی هستید، امکان ثبت این محتوا در سامانه شناسایی محتوا برایتان فراهم است. این سیستم با جستجوی مداوم در یوتیوب، محتواهای مشابه را شناسایی می‌کند و در صورت یافتن هرگونه کپی‌برداری، به شما اطلاع می‌دهد.
جستجوی اینترنتی: با استفاده از کلمات کلیدی مرتبط با ویدیوی خود در موتورهای جستجوی قدرتمند مانند گوگل، می‌توانید به دنبال ویدیوهای مشابه در سایر وب‌سایت‌ها یا پلتفرم‌های اشتراک‌گذاری ویدیو بگردید. این کار به شما کمک می‌کند تا از وجود هرگونه کپی‌برداری احتمالی آگاه شوید.
اعترض رسمی: اگر معتقدید که ویدیوی شما به طور غیرقانونی در یوتیوب بارگذاری شده و حقوق شما به عنوان صاحب اثر نقض شده است، می‌توانید با استفاده از سامانه اعتراض به کپی‌برداری یوتیوب، شکایت خود را ثبت کنید. در صورت بررسی و تایید ادعای شما، ویدیوی مورد نظر از پلتفرم حذف خواهد شد یا درآمد حاصل از تبلیغات آن به شما تعلق خواهد گرفت.
توجه داشته باشید که روش‌های ذکر شده می‌توانند در تشخیص و مقابله با مسئله کپی رایت یوتیوب مفید باشند، اما برای برخورد دقیق و قانونی با این موضوع، بهتر است از مشاوره حقوقی متخصص بهره‌مند شوید و به طور کامل با قوانین کپی رایت یوتیوب و مقررات پلتفرم یوتیوب آشنا شوید.
سخن پایانی
در پایان این بررسی، به اهمیت حیاتی رعایت حقوق مالکیت معنوی در دنیای پویای تولید محتوا پی بردیم. کپی رایت یوتیوب، به عنوان یک ابزار قدرتمند برای حفاظت از آثار خلاقانه، نقش محوری ایفا می‌کند. با درک عمیق از قوانین کپی رایت یوتیوب ( لینک صفحه قوانین کپی رایت یوتیوب) و استفاده هوشمندانه از امکانات ارائه شده توسط پلتفرم، می‌توانیم از محتوای ارزشمند خود محافظت و به رشد و توسعه جامعه خلاق یوتیوب کمک کنیم. یادمان باشد که احترام به حقوق دیگران، نه تنها یک الزام قانونی، بلکه یک اصل اخلاقی است که به پایداری و شکوفایی این پلتفرم منجر می‌شود.
